Fed chấm dứt thắt chặt định lượng: Bước ngoặt thanh khoản và chiến lược đầu tư thời điểm nhạy cảm

Ngày 1 tháng 12 năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chính sách tiền tệ toàn cầu khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) chính thức kết thúc chương trình thắt chặt định lượng (QT). Động thái này, được thông báo trước kế hoạch gần một năm, không đơn thuần là một tín hiệu chiến thắng trong cuộc chiến kiểm soát lạm phát. Trái lại, nó phản ánh một quyết định mang tính phòng ngừa, xuất phát từ những lo ngại ngày càng gia tăng về sức khỏe của hệ thống tài chính khi các “đường ống” thanh khoản trọng yếu bắt đầu có dấu hiệu tắc nghẽn.

Từ mục tiêu lạm phát đến ưu tiên ổn định hệ thống

Chương trình thắt chặt định lượng (QT) được Fed khởi động từ năm 2022 với mục tiêu rõ ràng: thu hẹp bảng cân đối kế toán đã phình to sau đại dịch bằng cách để các trái phiếu nắm giữ đáo hạn mà không tái đầu tư. Đây được xem là liều thuốc giải cần thiết cho “cơn say” thanh khoản từ thời kỳ khủng hoảng, nhằm hỗ trợ cho chính sách lãi suất trong nỗ lực kiềm chế lạm phát.

Tuy nhiên, sau hơn ba năm thực hiện, lượng dự trữ trong hệ thống ngân hàng đã giảm xuống mức khiến các nhà hoạch định chính sách phải dừng bước. Trong các cuộc họp và biên bản được công bố gần đây, Fed đã ngầm thừa nhận rằng việc tiếp tục rút thanh khoản có nguy cơ tạo ra những đứt gãy khó lường trong thị trường tài trợ. Quyết định chấm dứt QT, do đó, không phải là một tuyên bố về thắng lợi kinh tế, mà là một biện pháp kiểm soát rủi ro hệ thống, được đưa ra khi họ “ngửi thấy mùi gas rò rỉ từ đường ống”.

“Tấm đệm” rỗng và “Thẻ tín dụng khẩn cấp”

Sự cạn kiệt của cơ chế Reverse Repo (RRP) qua đêm là tín hiệu cảnh báo rõ nhất về tình trạng thanh khoản. Được ví như một “khách sạn sang trọng” cho tiền mặt nhàn rỗi, cơ chế này từng hấp thụ tới 2.5 nghìn tỷ USD vào cuối năm 2022. Tuy nhiên, lượng tiền mặt khổng lồ ấy đã dần rời khỏi Fed và chảy vào các quỹ thị trường tiền tệ (MMF) của công chúng đầu tư.

Đến mùa thu năm 2025, con số này chỉ còn khoảng 20-30 tỷ USD. Sự biến mất của “tấm đệm” thanh khoản khổng lồ này đồng nghĩa với việc hệ thống mất đi vùng đệm an toàn. Khi nhu cầu tiền mặt đột ngột tăng cao vào các kỳ đáo hạn trái phiếu kho bạc, thanh toán thuế doanh nghiệp hay cuối quý, áp lực sẽ tác động trực tiếp và mạnh mẽ hơn đến dự trữ ngân hàng, làm tăng nguy cơ biến động.

Song song đó, việc sử dụng ngày càng thường xuyên Cơ chế Repo Thường trực (SRF) – công cụ được thiết kế như “thẻ tín dụng khẩn cấp” – càng củng cố cho bức tranh căng thẳng. Trái ngược với tuyên bố ban đầu rằng sẽ “hầu như không bao giờ sử dụng”, các nhà giao dịch sơ cấp gần đây đã vay tới 10 tỷ USD từ SRF trong một ngày.

Đáng chú ý hơn, lãi suất repo trên thị trường tư nhân đã nhiều lần in ở mức cao hơn lãi suất trần của chính SRF. Điều này cho thấy thị trường tự thân đang định giá chi phí vốn mượn đắt đỏ hơn mức mà Fed coi là “khẩn cấp”, một dấu hiệu rõ ràng về sự thiếu hụt thanh khoản và thách thức đối với khả năng kiểm soát lãi suất ngắn hạn của ngân hàng trung ương.

Bài học lịch sử 2019 và lộ trình phía trước

Động thái thận trọng của Fed ngày hôm nay được định hình bởi bài học từ tháng 9 năm 2019. Khi đó, việc kết thúc đợt QT đầu tiên đã đẩy dự trữ xuống mức được cho là vẫn an toàn, nhưng một cú sốc nhu cầu tiền mặt đột ngột đã khiến lãi suất repo qua đêm bùng nổ từ 2% lên 10%, buộc Fed phải can thiệp khẩn cấp. Lần này, Fed quyết định dừng lại sớm để tránh lặp lại kịch bản tương tự.

Việc chấm dứt QT không có nghĩa là bảng cân đối kế toán của Fed sẽ ngừng biến động, giới phân tích dự đoán đây chỉ là bước chuyển tiếp sang một giai đoạn mới: quản lý dự trữ chủ động. Fed có thể sẽ sớm bắt đầu các hoạt động mua lại quản lý dự trữ (RMPs), tập trung vào việc mua trái phiếu kho bạc kỳ hạn ngắn (T-bills) với mục tiêu duy nhất là bơm một lượng dự trữ vừa đủ và ổn định vào hệ thống ngân hàng.

Khác với các đợt nới lỏng định lượng (QE) trước đây nhắm vào kích thích kinh tế, RMPs là công cụ “bảo trì hệ thống”, nhằm đảm bảo các “đường ống” thanh khoản luôn thông suốt mà không tạo ra tác động kích thích rộng rãi lên nền kinh tế. Một số ước tính cho thấy quy mô mua lại có thể đạt 80-100 tỷ USD mỗi tháng, phản ánh quy mô nền kinh tế Mỹ đã mở rộng đáng kể so với thời điểm năm 2019.

Hàm ý chiến lược cho danh mục đầu tư

Trong bối cảnh mới này, nhà đầu tư cần điều chỉnh tư duy và có những hành động cụ thể để bảo vệ và tối ưu hóa danh mục của mình.

Về quỹ thị trường tiền tệ (MMF), sự phân biệt giữa các loại hình là tối quan trọng. Các quỹ MMF “Prime” nắm giữ thương phiếu và nợ thương mại có thể phải đối mặt với rủi ro gia tăng khi thanh khoản thắt chặt. Trong khi đó, các quỹ MMF “Chính phủ” chỉ đầu tư vào trái phiếu kho bạc và các công cụ được Fed bảo đảm, cung cấp nơi trú ẩn an toàn hơn. Nhà đầu tư được khuyến nghị xem xét chuyển sang và duy trì ở nhóm thứ hai và đồng thời nên tránh nắm giữ trái phiếu T-bills đáo hạn đúng vào các ngày 31/12 và 31/3, vì đây là những thời điểm cuối quý mà áp lực thanh khoản thường đạt đỉnh, có thể khiến giá trị tài sản tạm thời giảm.

Về trái phiếu, việc Fed sắp trở thành người mua lớn trên thị trường trái phiếu ngắn hạn có thể tạo ra một mức hỗ trợ giá tạm thời. Tuy nhiên, nhà đầu tư không nên diễn giải sai động thái kỹ thuật này thành một tín hiệu mạnh mẽ cho thị trường trái phiếu dài hạn. Một chính phủ phải chủ động mua lại nợ của chính mình thường phản ánh sự thiếu hụt áp lực mua từ khu vực tư nhân, hơn là một dấu hiệu của sức mạnh tài chính bền vững. Do đó, chiến lược thận trọng, tránh xa các trái phiếu dài hạn, vẫn được các chuyên gia khuyến nghị trong bối cảnh triển vọng lãi suất còn nhiều bất định.

Về cổ phiếu, thị trường có thể chứng kiến sự phân hóa rõ rệt theo ngành bởi vì khi thanh khoản toàn hệ thống trở nên đắt đỏ và thất thường, dòng tiền có xu hướng tìm đến các cổ phiếu phòng thủ thuộc các ngành có dòng tiền ổn định, ít vay nợ và cung cấp hàng hóa, dịch vụ thiết yếu. Ngược lại, cổ phiếu trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng có thể chịu áp lực trước tiên, do hoạt động kinh doanh cốt lõi của họ phụ thuộc trực tiếp và sâu sắc vào sự vận hành trơn tru, chi phí thấp của thị trường repo và các kênh tài trợ ngắn hạn khác.

Về vàng và tiền mã hóa, cả hai tài sản này thường đóng vai trò là công cụ phòng hộ khi niềm tin vào hệ thống tài chính truyền thống suy giảm. Trong kịch bản lãi suất SOFR – thước đo chi phí vốn qua đêm quan trọng – bất ngờ tăng vọt, cho thấy các “đường ống” tài chính đang có nguy cơ “nổ”, vàng và Bitcoin có thể thu hút dòng tiền tìm kiếm sự an toàn bên ngoài hệ thống ngân hàng thông thường.

Kết luận

Quyết định chấm dứt QT của Fed không đơn giản là một dấu chấm hết, mà là sự khởi đầu cho một chương mới phức tạp hơn trong chính sách tiền tệ – chương của quản lý thanh khoản tinh vi. Động thái này cho thấy, bên cạnh nhiệm vụ kiềm chế lạm phát, Fed đang phải đối mặt với một nhiệm vụ song song và cấp bách không kém: duy trì sự ổn định của chính cơ chế vận hành của thị trường tài chính.

Đối với nhà đầu tư, thời điểm này đòi hỏi sự tỉnh táo và linh hoạt cao độ. Việc thấu hiểu những thay đổi trong “hệ thống đường ống” thanh khoản và chủ động điều chỉnh danh mục theo hướng an toàn, phòng thủ hơn không còn là một lựa chọn chiến thuật, mà trở thành một phần thiết yếu trong chiến lược đầu tư dài hạn, giúp bảo vệ tài sản trước những biến động có thể nảy sinh từ chính những nỗ lực bảo trì hệ thống của ngân hàng trung ương.