Code Red tại OpenAI: Cuộc khủng hoảng báo hiệu chương mới trong cuộc đua AI

Vào ngày 2 tháng 12 năm 2025, Giám đốc điều hành OpenAI Sam Altman đã ban hành lệnh “Code Red” – mức báo động khẩn cấp cao nhất trong công ty.

Cuộc chạy đua khốc liệt và áp lực không thể chối bỏ

Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến quyết định của Altman bắt nguồn từ việc Google ra mắt Gemini 3 giữa tháng 11, và nhanh chóng chiếm vị trí dẫn đầu trên bảng xếp hạng LMArena, một nền tảng đánh giá khách quan được cộng đồng kỹ thuật tin cậy. Sự kiện này gây chấn động mạnh, đặc biệt khi được củng cố bởi tuyên bố công khai từ Marc Benioff, Giám đốc điều hành của Salesforce, trên mạng xã hội X: “Tôi sẽ không quay lại. Bước nhảy vọt thật điên rồ”, ám chỉ quyết định chuyển từ ChatGPT sang Gemini 3 sau ba năm trung thành.

Áp lực không chỉ dừng lại ở một vài chỉ số đánh giá hay ý kiến cá nhân khi dữ liệu thị trường cho thấy một xu hướng đáng lo ngại hơn. Lưu lượng truy cập và tốc độ tăng trưởng người dùng của Gemini đã vượt trội so với ChatGPT trong những tháng gần đây.

Quan trọng hơn, mặc dù ChatGPT vẫn duy trì cơ sở người dùng hàng tuần khoảng 800 triệu, người dùng Gemini lại dành nhiều thời gian hơn cho mỗi phiên tương tác. Sự chênh lệch này phản ánh một thực tế rằng lợi thế về mức độ gắn kết của người dùng đang nghiêng về phía đối thủ.

Lợi thế cố hữu của Google trước OpenAI

Sự khác biệt về chiến lược phân phối giữa hai gã khổng lồ là yếu tố then chốt giải thích cho áp lực lên OpenAI. ChatGPT hoạt động như một ứng dụng và dịch vụ độc lập, người dùng phải chủ động truy cập trang web hoặc tải xuống ứng dụng, đồng thời liên tục đưa ra lựa chọn sử dụng nó thay vì các lựa chọn khác. Mỗi lần thu hút và giữ chân người dùng đều đi kèm một chi phí tiếp thị và vận hành đáng kể.

Ngược lại, Google sở hữu một lợi thế chiến lược không thể sao chép, khả năng “nhúng” Gemini vào trong chính hệ sinh thái khổng lồ của mình. Mô hình AI này hiện diện một cách liền mạch trong 3 tỷ trình duyệt Chrome, 3 tỷ thiết bị Android, công cụ tìm kiếm toàn cầu với tính năng AI Overviews, và bộ phần mềm văn phòng Google Workspace.

Người dùng tiếp xúc với Gemini một cách thụ động và thường xuyên trong quá trình sử dụng các sản phẩm quen thuộc, tạo ra một rào cản chuyển đổi vô hình dựa trên thói quen và sự tiện lợi. Các nhà phân tích nhận định rằng lợi thế phân phối cố hữu này là điều mà OpenAI khó có thể bắt kịp thông qua nỗ lực phát triển sản phẩm đơn thuần.

Gánh nặng nghìn tỷ và cuộc chảy máu chất xám

Đào sâu hơn vào cuộc đua sản phẩm là một cấu trúc tài chính phức tạp và đầy thách thức. Theo các báo cáo, OpenAI đã cam kết các khoản chi tiêu hạ tầng lên tới khoảng 1.4 nghìn tỷ đô la trong vòng tám năm tới. Khoản đầu tư khổng lồ này bao gồm Dự án Stargate – một liên doanh với SoftBank, Oracle và MGX nhằm mục tiêu xây dựng năng lực điện toán 10 gigawatt.

Trong khi đó, doanh thu hàng năm hiện tại của OpenAI ước tính vào khoảng 20 tỷ đô la, và công ty không kỳ vọng đạt được mốc hòa vốn cho đến khoảng năm 2029-2030, chính sự chênh lệch giữa cam kết chi tiêu và dòng tiền hiện tại tạo ra một áp lực tài chính chưa từng có tiền lệ.

Ngược lại, Google có thể tự tin tài trợ cho các khoản đầu tư AI thông qua nguồn doanh thu quảng cáo ổn định hàng trăm tỷ đô la mỗi năm, cùng với lợi thế sở hữu và thiết kế chip TPU riêng. Sự khác biệt về nền tảng tài chính bền vững này là một bất lợi cạnh tranh mang tính cấu trúc đối với OpenAI.

Cùng lúc đó, một cuộc khủng hoảng song hành đang diễn ra khi làn sóng nhân tài chủ chốt rời bỏ công ty. Sự ra đi của Giám đốc Công nghệ Mira Murati vào tháng 9 năm 2024 và việc bà thành lập Thinking Machines Lab thu hút nhiều cựu nhân sự cấp cao của OpenAI chỉ là phần nổi của tảng băng chìm.

Hiện tượng này phản ánh sự xói mòn của hai “mỏ neo” quan trọng từng giữ chân nhân tài bao gồm niềm tin vào sự tăng giá cổ phiếu trong tương lai và niềm tin vào sứ mệnh độc đáo của tổ chức. Khi các công ty khởi nghiệp đối thủ hoặc các tập đoàn lớn khác có thể cung cấp các gói đãi ngộ cạnh tranh hơn cùng với môi trường làm việc hấp dẫn, lợi thế về chất xám vốn là nền tảng của OpenAI bắt đầu suy giảm.

Bối cảnh cạnh tranh mở rộng và phản ứng chiến lược

Áp lực lên OpenAI không chỉ đến từ Google, một đối thủ đáng gờm khác là Anthropic với mô hình Claude Opus 4.5. Mô hình này đang được cộng đồng kỹ thuật và doanh nghiệp đánh giá cao, đặc biệt trong các tác vụ về mã hóa và yêu cầu độ tin cậy cao.

Đáng chú ý, Anthropic đang áp dụng mức giá cao hơn đáng kể so với OpenAI cho dịch vụ API của mình, cho thấy thị trường sẵn sàng trả một “khoản phí bảo hiểm cho độ tin cậy”. Bên cạnh đó, sự phổ biến ngày càng tăng của các mô hình mã nguồn mở, miễn phí như Meta's LLaMA cũng tạo ra sức ép không nhỏ lên thị phần và chiến lược định giá.

Trước tình hình đó, phản ứng “Code Red” của Altman tập trung vào việc củng cố ngay lập tức sản phẩm cốt lõi ChatGPT, công ty tạm hoãn một loạt dự án sản phẩm mới để dồn toàn bộ nguồn lực kỹ thuật vào việc cải thiện tốc độ, độ ổn định và khả năng cá nhân hóa của ChatGPT.

Trong bức thư nội bộ, Altman cũng tiết lộ thông tin về một mô hình suy luận mới sắp ra mắt, thể hiện quyết tâm lấy lại vị thế dẫn đầu về mặt kỹ thuật. Tuy nhiên, câu hỏi lớn đặt ra là liệu những nỗ lực điều chỉnh sản phẩm có đủ để bù đắp cho những bất lợi về cấu trúc trong dài hạn hay không.

Hệ lụy và triển vọng: Sự định hình lại của một ngành công nghiệp

Sự kiện “Code Red” của OpenAI có ý nghĩa vượt ra ngoài phạm vi một công ty khi nó đánh dấu một giai đoạn chuyển tiếp quan trọng trong vòng đời của ngành công nghiệp AI. Giai đoạn đầu, khi chênh lệch về khả năng là rất lớn, thực thể sở hữu mô hình mạnh nhất có thể thu về lợi nhuận khổng lồ. Khi các mô hình hàng đầu tiệm cận ngưỡng chất lượng tương đương, sự khác biệt hóa sẽ chuyển sang các yếu tố khó sao chép hơn bao gồm quy mô phân phối, quyền sở hữu hạ tầng, độ tin cậy cho doanh nghiệp và sự tín nhiệm của thương hiệu.

Sự thay đổi này sẽ tác động sâu sắc đến dòng chảy vốn toàn cầu bởi vì các nhà đầu tư tổ chức có thể sẽ điều chỉnh chiến lược, dịch chuyển sự ưu tiên từ các công ty phát triển mô hình thuần túy, tiêu tốn vốn mạnh, sang các thực thể sở hữu hạ tầng vật chất vững chắc, có kênh phân phối sẵn có rộng lớn, hoặc đã xây dựng được lòng tin vững chắc trong thị trường doanh nghiệp.

Đối với người dùng và xã hội nói chung, cuộc cạnh tranh khốc liệt này mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Nó thúc đẩy sự đổi mới nhanh chóng, cải thiện không ngừng về chất lượng dịch vụ, và đa dạng hóa các lựa chọn có sẵn. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra những câu hỏi quan trọng về tương lai như liệu sự tập trung quyền lực vào một số ít gã khổng lồ công nghệ sở hữu hạ tầng có trở nên quá mức? Các khuôn khổ quản lý và chính sách cạnh tranh hiện tại có đủ sức để đảm bảo một thị trường AI lành mạnh và sáng tạo?

Lệnh “Code Red” của Sam Altman, do đó, không phải là hồi chuông cáo chung cho OpenAI khi Công ty này vẫn sở hữu một thương hiệu mạnh, cơ sở người dùng khổng lồ và năng lực kỹ thuật đáng nể, mà thay vào đó, nó là một tuyên bố mang tính biểu tượng: quy tắc của cuộc chơi đã thay đổi vĩnh viễn.

Trong kỷ nguyên mới, việc sở hữu mô hình mạnh nhất chỉ là điều kiện cần. Khả năng cung cấp một nền tảng AI ổn định, đáng tin cậy, dễ tiếp cận và được tích hợp sâu vào đời sống số mới là chìa khóa cho vị thế dẫn đầu bền vững. Hành trình định hình tương lai của trí tuệ nhân tạo vừa bước sang một chương mới đầy kịch tính, và cục diện cuối cùng vẫn đang chờ được viết tiếp.