Đồng trở thành "vàng mới": Cơn sốt AI và cú sốc nguồn cung đẩy giá tăng kỷ lục 42% trong năm 2025

Trong một năm định hình lại vị thế, đồng đã tăng 42% giá trị lên mức kỷ lục 12.960 USD/tấn, được thúc đẩy bởi cơn khát nguyên liệu không thể thay thế của ngành AI và một loạt cú sốc từ phía cung, hứa hẹn một kỷ nguyên mới đầy biến động.

Năm 2025 sẽ được ghi nhớ như một bước ngoặt lịch sử đối với thị trường kim loại cơ bản, nơi kim loại đồng hoàn thành màn chuyển mình ngoạn mục từ một hàng hóa công nghiệp chu kỳ thành một tài sản chiến lược được săn đón. Dưới sức ép của cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo (AI) và những đứt gãy chưa từng có từ phía nguồn cung, giá đồng đã bùng nổ với mức tăng 42% trong năm, đánh dấu năm tăng trưởng mạnh nhất kể từ năm 2009 và liên tục thiết lập các kỷ lục mới.

Cú bứt phá lịch sử

Thị trường khép lại năm 2025 trong một bối cảnh đầy kịch tính. Trên sàn London Metal Exchange (LME), giá đồng kỳ hạn 3 tháng không chỉ vượt qua ngưỡng tâm lý 12.500 USD/tấn mà còn có lúc chạm mức cao kỷ lục mọi thời đại ở 12.960 USD/tấn.

Con số tăng trưởng 42% từ đầu năm không chỉ là một thống kê ấn tượng; nó phản ánh một sự thay đổi mang tính cấu trúc trong nhận thức của toàn thị trường. Chuỗi tăng giá liên tiếp 8 phiên gần cuối năm – dài nhất trong vòng 8 năm – là minh chứng rõ ràng cho sức nóng và sự quan tâm chưa từng có.

Điều đáng nói là đà tăng này không diễn ra đơn độc. Nó nằm trong một xu hướng lớn hơn khi các kim loại được xem là nơi trú ẩn cũng đồng loạt lập đỉnh: vàng vượt 4.400 USD/ounce và bạc liên tục ghi nhận mức cao mới. Sự đồng hành này đã khiến giới đầu tư Phố Wall đặt cho đồng biệt danh “người anh em mang sắc hổ phách của vàng”.

Ông Art Hogan, chiến lược gia trưởng tại B. Riley Wealth Management, nhận định: “Khi cả nhóm kim loại bắt đầu chuyển động, chúng sẽ cùng nhau tăng. Đồng đang đi theo đúng quỹ đạo đó, không còn bị lu mờ trước ánh hào quang của vàng hay bạc nữa”. Nhận xét này củng cố cho một thực tế mới: đồng đã chính thức được công nhận là một tài sản trú ẩn an toàn, một vị thế trước đây dường như chỉ dành riêng cho các kim loại quý truyền thống.

Động lực then chốt

Nếu những năm trước, câu chuyện về xe điện và năng lượng tái tạo là động lực chính cho đồng, thì năm 2025 đánh dấu sự lên ngôi của một chất xúc tác mạnh mẽ hơn: cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo (AI). Các trung tâm dữ liệu – bộ não vật lý của nền kinh tế số – đang được xây dựng với tốc độ chóng mặt trên toàn cầu. Những cỗ máy này là những “tay đua” tiêu thụ năng lượng khổng lồ, và đồng chính là huyết mạch không thể thiếu để chúng vận hành.

Theo ước tính từ tập đoàn khai tháng BHP, nhu cầu đồng từ các trung tâm dữ liệu toàn cầu có thể tăng gấp sáu lần vào năm 2050. Trong thập kỷ tới, riêng để xây dựng và vận hành hạ tầng AI, thế giới có thể cần thêm 400.000 đến 500.000 tấn đồng mỗi năm. Mỗi lệnh truy vấn ChatGPT hay mỗi bức ảnh được AI tạo ra đều phải chạy qua một mạng lưới dây cáp đồng phức tạp bên trong các server và trung tâm dữ liệu.

Ông Ian Roper, chiến lược gia tại Astris Advisory Japan, khẳng định: “Làn sóng AI là chất xúc tác mới nhất, mạnh mẽ nhất đẩy giá đồng đi lên, thay thế cho câu chuyện về xe điện hay năng lượng tái tạo của những năm trước”. Ngoài ra, để cung cấp đủ điện năng cho các trung tâm dữ liệu vốn đang chiếm khoảng 1.5% tổng lượng điện tiêu thụ toàn cầu, và đang tăng nhanh, việc nâng cấp và mở rộng lưới điện cũng sẽ cần một lượng đồng khổng lồ, tạo thành một vòng xoáy nhu cầu kép.

Cơn bão hoàn hảo từ phía cung

Trong khi nhu cầu tăng vọt, phía nguồn cung lại hứng chịu một loạt cú sốc liên tiếp, tạo nên tình trạng mất cân đối cung-cầu trầm trọng. Năm 2025 chứng kiến hàng loạt sự cố nghiêm trọng tại các mỏ đồng trọng điểm của thế giới: từ vụ tai nạn tại mỏ Grasberg ở Indonesia, sự cố ngập hầm lò tại Congo, đến các vấn đề kỹ thuật làm gián đoạn sản xuất tại Chile. Hậu quả là, theo International Copper Study Group (ICSG), tăng trưởng nguồn cung từ khai mỏ năm 2025 chỉ đạt khoảng 1.4%, thấp hơn đáng kể so với kỳ vọng trước đó.

Yếu tố chính trị và thương mại càng thêm dầu vào lửa. Việc chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt mức thuế quan 50% đối với đồng nhập khẩu đã kích hoạt một làn sóng gom hàng và tích trữ hoảng loạn.

Các nhà giao dịch đổ xô đưa đồng vào thị trường Mỹ để tránh thuế, dẫn đến một nghịch lý: nguồn cung tại Mỹ tạm thời dồi dào trong khi các khu vực khác, đặc biệt là châu Âu và châu Á, lại rơi vào tình trạng khan hiếm nghiêm trọng. Sự phân mảnh và mất cân bằng này đã đẩy giá toàn cầu lên cao hơn nữa.

Điểm khác biệt then chốt so với vàng là tính “không thể thay thế” của đồng trong hoạt động kinh tế hiện đại. Nếu vàng khan hiếm để bảo toàn giá trị, thì việc thiếu đồng đồng nghĩa với việc lưới điện không thể mở rộng, tua-bin gió không thể chạy và các trung tâm dữ liệu AI chắc chắn sẽ tê liệt. Chính mối đe dọa hiện hữu này đối với sự vận hành của nền kinh tế số và xanh đã tạo ra một khoản phí rủi ro cực lớn được tính vào giá đồng.

Triển vọng cho năm 2026

Bước sang năm 2026, giới phân tích tỏ ra lạc quan thận trọng. Dự báo ngắn hạn có thể khác biệt, nhưng nhìn chung đều đồng thuận về một triển vọng tăng giá vững chắc trong dài hạn.

J.P. Morgan thể hiện sự lạc quan mạnh mẽ khi nâng dự báo giá đồng trung bình lên 12.500 USD/tấn cho nửa đầu năm 2026 và khoảng 12.075 USD/tấn cho cả năm. Lạc quan này dựa trên kỳ vọng nhu cầu từ AI vẫn vững chắc và khả năng các biện pháp thuế quan có thể được điều chỉnh. Ông David Rosenberg, một nhà kinh tế học nổi tiếng, cũng nhấn mạnh rằng nỗi lo về thiếu hụt nguồn cung sẽ còn dai dẳng, là yếu tố then chốt giữ giá ở mức cao.

Goldman Sachs đưa ra góc nhìn thận trọng hơn, dự báo giá có thể điều chỉnh về vùng 10.000 - 11.400 USD/tấn trong năm 2026 do các biến động ngắn hạn từ chính sách và thị trường. Tuy nhiên, ngân hàng này vẫn khẳng định đồng là kim loại công nghiệp hấp dẫn nhất cho dài hạn và đặt mục tiêu giá lên 15.000 USD/tấn vào năm 2035, mở ra dư địa tăng trưởng khoảng 20-25% từ mức hiện tại.

Các tổ chức khác như Citi và UBS cũng đưa ra dự báo tích cực, cho rằng giá có thể vượt 13.000 USD/tấn nếu tình trạng thiếu hụt nguồn cung tinh luyện – được dự báo ở mức 150.000 đến 600.000 tấn trong năm 2026 – tiếp tục diễn biến phức tạp.

Có thể thấy, dù thị trường có trải qua những đợt điều chỉnh kỹ thuật hoặc rung lắc trong ngắn hạn dưới tác động của tin tức, vị thế của đồng đã thay đổi một cách căn bản. Từ một hàng hóa phản ánh chu kỳ kinh tế công nghiệp, đồng giờ đây đã trở thành một tài sản chiến lược, một loại “nhiên liệu bắt buộc” cho tương lai. Trong cuộc chạy đua toàn cầu về an ninh năng lượng và làm chủ công nghệ AI, việc nắm giữ và tiếp cận nguồn cung đồng ổn định không còn đơn thuần là một hoạt động đầu tư, mà thực sự giống như nắm giữ chiếc vé thông hành vào tương lai. Câu chuyện về “vàng mới” có lẽ mới chỉ bắt đầu.